Nog meer bakkers in Brussel deel 3

1.Henri Bettens - Van bakkerij tot bakkerij 1874-1888

 

Behalve de 5 Bettens-zusters vertrekt ook één mannelijke Bettens naar Brussel.De zusters hebben twee broers.De oudste Joannes Franciscus geboren in 1847 blijft in Meise waar hij net als zijn vader schoenmaker en herbergier is.Henri, zijn 13 jaar jongere broer vertrekt wel naar Brussel.

 

Hij is pas 14 wanneer hij midden oktober 1874 in Brussel gaat werken als bakkersjongen bij Auguste Albert Grillaert, uit Ninove.Die is meesterbakker en heeft zijn eigen bakkerij in de Belliardstraat 11.Joanna Bettens de oudste zus van Henri werkt dan al meer dan twee jaar bij Albertine en Leonia Grillaert in de Nieuwstraat 78.Dit zijn twee zusters van Auguste Albert, die in 1872 de kruidenierswinkel van Mathieu Jacquemin hebben overgenomen.Joanna beveelt haar 11-jaar jongere broer dus aan bij de zussen Grillaert en hun broer Auguste. Marie Louise, een andere zus van Henri werkt in 1874 in de Naamsestraat bij bakker Jean Hubert Schreurs.Die straat is niet zover van de Belliardstraat verwijderd.Hij heeft dus twee oudere zussen in Brussel die er op kunnen toekijken dat alles goed met hem gaat.Op vrije dagen verkennen ze ongetwijfeld samen Brussel.Het grote Warandepark voor het Koninklijk Paleis bevindt zich op een boogscheut van de bakkerij in de Belliardstraat.Dit is in 1874 een straat met statige burgershuizen waar vooral renteniers, eigenaars en aristocraten wonen.

 

Hieronder: De bewoners van de complete Belliardstraat langs de linkerkant in 1874-1875
(Almanach du Commerce Bruxelles - editie 1875 - De initialen van Grillaert worden als A.B. aangegeven, maar zijn geboorteakte vermeldt wel degelijk de voornamen Augustus Albertus)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Het cliënteel van de bakkerij bestaat dus hoofzakelijk uit de bovenklasse.De jonge Henri werkt als bakkersjongen niet in de verkoopruimte van de bakkerij en heeft geen rechtstreeks contact met de kopers, maar hij ziet toch heel wat deftig volk passeren.

 

Map Brussel 1882 - De bakkerij van Grillaert bevindt zich naast de Evangelische Kerk

 

 

Hierboven: De Belliardstraat rond 1903 - een laan met statige herenhuizen en tuinen.Hieronder: Belliardstraat heden, geen bakkerijen en huizen meer te zien, alleen flatgebouwen met kantoorruimte.

 

B: locatie van de bakkerij van Grillaert in de jaren 1870

 

Henri blijft bijna 3 jaar bij bakker Grillaert.Eind september 1877 vertrekt hij naar Sint-Gillis.Begin januari 1879 gaat hij bij zijn zuster Marie Louise werken.Die is op 25 september 1878 gehuwd met haar neef Laurent Krokaert, ook een bakker en ze hebben vlak daarna een bakkerij overgenomen in de Kleine Karmelietenstraat 23 (zie vorig blogbericht).Hij blijft er een tiental maand en vertrekt in oktober 1879 naar de Stuiversstraat 33, waar hij voor bakker François Vynck gaat werken.

 

Almanach Commmerce Bruxelles 1881

 

François Mathieu Vynck, geboren in 1853 in Nieuwpoort en Colette Barbé, geboren in 1854 in Brussel zijn op 18 juni 1879 gehuwd.François Vinck is bakker en werkt voor zijn huwelijk bij bakker Keyaerts in Sint-Joost-ten-Noode.Colette Barbé is een bakkersdochter.Na hun huwelijk nemen ze dus de bakkerij over in de Stuiversstraat.

 

Stuiversstraat met bakkerij - map Brussel 1882

 

De Stuiversstraat of Rue des Sols bestaat in 1879 al sedert de 14e eeuw.Aan de linkerkant bevindt zich ter hoogte van nummer 14 sedert 1842 de Vrije Universiteit van Brussel in het oude paleis van kardinaal en aartsbisschop Antoine Perrenot de Granvelle, de belangrijkste adviseur van Filips II, de zoon van Keizer Karel V.

 

 

 

De Universiteit bevond zich langs de linkerkant van de Stuiversstraat.Het gebouw werd in 1928  afgebroken om plaats te maken voor de Noord-Zuidverbinding en het Centraal Station dat er moest komen.De werken geraakten uiteindelijk maar in 1952 volledig klaar.

 

Op het eind van de straat, ook aan de linkerkant stond de kerk van 'Les Dames de l' Adoration Perpetuelle du Saint-Sacrament des Miracles' gebouwd in 1854 en daarnaast hun kapel uit 1735.Beiden werden gebouwd ter herinnering aan het mirakel van de bloedende hosties die door Joden zouden gestolen zijn in 1370.Ze werden aangehouden, ondervraagd en gemarteld en op 22 mei 1370 levend verbrand.

 

Hieronder: Aquarel  uit 1895 door Jacques Carabain (1834-1933) van het einde van de Rue des Sols met de kerk en kapel.De bakkerij waar Henri Bettens werkte bevond zich schuin ertegenover aan de linkerkant.Rechts de Twaalf Apostelenstraat.Daaronder een postkaart van dezelfde locatie rond de eeuwwisseling

 

 

 

 



 

Hierboven: De Stuiversstraat nu, ongeveer vanaf dezelfde locatie op de aquarel en postkaart.Nu een claustrofobische straat met alleen nog kantoorgebouwen.

 

Begin april 1881 verlaat Henri Bettens Brussel en reist naar Parijs waar hij in het 8e arrondissement verblijft en werkt.Hij keert midden november terug naar Brussel en gaat nu werken bij bakker Egide Barbé, de vader van Colette, voor wie hij voor zijn vertrek naar Parijs heeft gewerkt in de Stuiversstraat.Egide baat samen met zijn vrouw Jeanne Elisabeth van Erpe een bakkerij uit in de Pachecostraat 57.De Pachecostraat in 1881 gelijkt in niets op de huidige brede Pachecolaan.Aan de Pachecostraat start in die periode het Onze-Lieve-Vrouw-ter-Sneeuw kwartier, een arbeidersbuurt in het noordoosten van Brussel vol kleine straatjes, steegjes,  beluiken en woonkazernes.

 

Hieronder: map van Brussel uit 1882 met B, locatie van de bakkerij van Egide Barbé

 

 

 

 

 

Hierboven Poppkaart 1866 - B:locatie van de bakkerij.In 1881 is de Pachecostraat nog smal.Er zijn vele kleine herbergen en winkeltjes.De bakkerij van Egide Barbé bevindt zich op de hoek met de Schaarbeekstraat.Schuin tegenover de bakkerij staat het Sint-Janshospitaal.De bakkerij Barbé wordt vooral door arbeiders bezocht, een totaal ander cliënteel dan dat van de vorige bakkerijen waar Henri heeft gewerkt.

 

 

 

Hierboven: Het begin van de Pachecostraat op de hoek met de Zandstraat en de Tillystraat.

 

Hieronder: Rechterkant van de straat, nummer 11 was vanaf 1898 de herberg en distillerie van François Wouts.François poseert met zijn vrouw aan de ingang.Tussen nummer 9 en 11 was de ingang van de Impasse du Froment, een doodlopend steegje met arbeidershuisjes.Enkele bewoners poseren trots voor de camera.

 

 

 

 

Alle winkeltjes en huizen zijn ondertussen al lang verdwenen in de Pachecostraat.Tussen 1947 en 1952 wordt de nieuwe Pachecolaan aangelegd.Op het einde van de laan is er nu een tunnel die de laan verbindt met de Noordwijk.De rechterkant van de laan wordt nu volledig ingenomen door de Financietoren en de parkeergarages onder de tuinen en de esplanade van het Rijksadminstratief centrum dat werd aangelegd tussen 1958 en 1984.Langs de linkerkant zijn er nog een viertal gebouwen.De Koninklijke Munt van België uit 1972, het kantoorgebouw van de IPG callcenter groep, de Congreshalte met toegang tot het ondergrondse spoorwegstation van de Noord-Zuidverbinding en het hoofdkantoorgebouw van  Belfius (voordien Dexia), tussen 1965 en 1968 op opgetrokken op de gronden van het voormalige Sint-Janshospitaal.

 

 

De Pachecolaan nu, zicht ongeveer vanaf waar de vroegere Pachecostraat begon

 

Henri blijft tot midden mei 1883 werken in de bakkerij van Egide Barbé.Hij vertrekt daarna naar de Boulevard du Nord 56.Edouard Devlieger, 39 heeft daar zopas de bakkerij van Wielemans overgenomen.De Boulevard du Nord bestaat in 1883 ongeveer 14 jaar.In 1919 zal de laan herdoopt worden in de Adolphe Maxlaan.De Noordlaan wordt al vlug na aanleg één van de drukste straten van Brussel, met winkels, herbergen en hotels.De bakkerij van Devlieger bevindt zich aan de linkerkant op de hoek met de Nieuwe Brugstraat.Een paar straten verder werkt Denis als bakker in de Zilverstraat 7.Hij neemt de bakkerij een paar jaar later over (zie Bakkers in Brussel)

 

 

 

 

 

Hierboven: De Boulevard du Nord ter hoogte van het kruispunt met de Rue du Pont Neuf.De bakkerij van Edouard Devlieger was links op de hoek, ter hoogte van de lantaarnpaal.Hij hield zijn bakkerij open tot 1911.In de verte het Noordstation op het Rogierplein.

 

 

Hierboven: Dezelfde locatie van die op de postkaart nu.De straat is niet zoveel veranderd als de andere locaties waar Henri Bettens werkte.Er staan nog een aantal van de originele huizen.Vanaf 1970 verdwenen veel van de oude winkels, hotels en bioscopen.

 

 

Hierboven: het huis links was de locatie van de bakkerij.In 1890 veranderde het huisnummer in 76.Het huis werd ondertussen gedeeltelijk verbouwd en gerestaureerd en heeft nu een kledingswinkel op de benedenvedieping.

 

Nog een paar postkaarten uit de hoogdagen van de Boulevard du Nord.Papierwinkel Aymond in nummer 47 liet regelmatig nieuwe postkaarten drukken van de straat en hun winkel.

 

 

 

 

       

 

 

Noordlaan gezien vanaf het De Brouckèreplein

 

Boulevard du Nord gezien vanaf de Kruidtuinlaan (naar het centrum toe)

 

Henri Bettens werkt een jaar en 3 maand voor Edouard Devlieger en gaat begin augustus 1884 terug naar de Belliardstraat 11 bij bakker Auguste Albert Grillaert, waar hij in 1874 als veertienjarige bakkersjongen is begonnen.Hij is ondertussen 24 en heeft nu al heel wat ervaring opgedaan.Zijn twee oudere zusters Clara Antonia en Marie Louise hebben ondertussen hun eigen bakkerij.Zijn jongste zuster Joanna Rosalia werkt al een tijdje als verkoopster in de winkel van haar zus Marie Louise en vertrekt in 1884 naar hun neef Jean Baptiste Van Malderen die een bakkerij heeft overgenomen in Elsene.Joanna Barbara, zijn andere jongere zus werkt ondertussen al 3 jaar in de kruidenierswinkel van de zusters Grillaert in de Nieuwstraat.Twee jaar later gaat ze in de bakkerij van Denis Olieu in de Zilverstraat werken, en in 1890 huwt ze met zijn broer Achille Olieu.Henri denkt er waarschijnlijk ook wel eens aan om een eigen bakkerij te openen, maar wil dat maar doen na een eventueel huwelijk.Hij blijft de komende jaren dan ook bij Auguste Grillaert werken.

 

Ergens in die periode leert hij Maria Anna Catharina Wauters kennen.Ze is vier jaar ouder dan hemzelf en geboren in Vlezenbeek.Ze is de dochter van François Wauters en Jeanne Pauline Huygh.Haar moeder overlijdt waaneer ze zeven is en haar vader huwt daarna opnieuw met Catherine Agathe Hercoliers uit Halle. Begin april 1875 komen ze vanuit Halle naar Brussel waar ze in de Zuidlaan 125 een herberg gaan openhouden.Vanaf begin mei 1881 werkt Maria Wauters bij kruidenier Depourcq in de Kartuizerstraat 9.Vanaf eind februari 1882 werkt Elodie Marie Olieu, de zus van Denis Louis als dienstmeid in nummer 11, het huis ernaast. Even verderop in dezelfde straat houdt Clara Antonia Bettens, de zus van Henri, in nummer 49 samen met haar man Jean Baptiste De Vulder een bakkerij open.Ze zijn in die periode al van plan naar de overkant te verhuizen in een nieuw gebouw.Henri ontmoet Maria dus waarschijnlijk bij een bezoek aan zijn zuster en schoonbroer en blijft haar daarna regelmatig zien.Ze trouwen op 4 juli 1888.

 

Hieronder: Foto's van Henri Bettens en Maria Wauters

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Na 14 jaar gewerkt te hebben bij diverse bakkers wordt Henri in zijn huwelijksakte nog latijd vermeld als bakkersjongen.

 

De getuigen bij het huwelijk zijn Laurent Krokaert en Jean Baptiste De Vulder, de twee schoonbroers van Henri en beiden bakkers.Laurent Krokaert is gehuwd met Marie Louise Bettens en houdt samen met haar een bakkerij open in de Kleine Karmelietenstraat 23.Jean Baptiste De Vulder en Clara Antonia Bettens hebben zoals eerder vermeld hun bakkerij in de Kartuizerstraat.De twee andere getuigen zijn Jean Baptiste Vanossel een neef van Laurent, en Eloy Opdecam.

 

Eloy is ook bakker en een vriend van de Bettensfamilie.Hij huwt op 13 augustus 1884 met Catherine Prossé afkomstig van Bekkevoort.Voor haar huwelijk werkt ze als kokkin bij Marie Louise Bettens en Laurent Krokaert in de Kleine Karmelietenstraat.Laurent Krokaert en zijn neef Jean Baptiste Van Malderen zijn getuige bij het huwelijk van Eloy en Caroline.Eloy is afkomstig van Grotenberge en ook zijn broer en neef zijn bakkers.Eloy zelf neemt rond 1886 de bakkerij over van weduwe Declercq in de Orleansstraat 22.Charles Louis Opdecam, zijn 7 jaar oudere broer heeft een bakkerij in de Wolstraat 32 niet ver van de bakkerij van Laurent Krokaert.Laurent is ook getuige geweest bij het huwelijk van Charles Louis met Marie Victoire Dudernel uit Temse op 5 september 1882.Hun neef Ivo Opdecam tenslotte  zal begin oktober 1886 bij Laurent en Marie Louise gaan werken.Zoals in een ander blogbericht al aangegeven helpen de meeste bakkers in Brussel elkaar, en is er een groot verloop van bakkersgasten en bakkersjongens naar andere en soms pas overgenomen bakkerijen om er te werken.

 

Voor zijn huwelijk is Henri al op zoek gegaan naar een bakkerij die hij kan overnemen.Hij heeft die gevonden in de Hoogstraat 136, waar Louis Vandeweghe al sedert 1861 een bakkerij openhoudt.Louis is afkomstig van Sint-Goriks-Oudenhove en is in 1888 zevenenvijftig.Hij wil waarschijnlijk rentenieren en vertrekt met zijn vrouw Dorothée Wauters (geen familie van Maria) en 3 zonen naar Sint-Gillis.

 

De Hoogstraat is ook in 1888 al een lange straat van ongeveer 1100 meter.Ze start bij de kruising met de Rollebeekstraat en wat dan de Alexianenstraat en nu de Cellebroersstraat is.Ze ligt in de Marollenwijk zo genoemd naar de zusters Maricillen die van 1600 tot 1715 hun klooster in deze wijk hadden.De bakkerij van Henri bevindt zich daarmee in één van de oudste buurten van Brussel.De wijk werd na het begin van de Franse periode rond 1800 een echte volkse buurt.Op de grote tuinen van de voormalige adel en bourgeoisie worden dan steeds meer gangen, steegjes en woonkazernes aangelegd met kleine arbeidershuisjes.In de Hoogstraat zijn er rond 1888 een dertigtal steegjes.De bakkerij van Henri bevindt zich naast de 'L'Impasse de Saint-Crépin' maar dit steegje is in 1888 een toegang naar de achterkant van het klooster van de zusters van Sint-Vincentius-de-Paulo.Henri kiest dus voor een bakkerij in een volkse buurt.Hij heeft al eerder in een arbeidersbuurt gewerkt in de Pachecostraat, maar de laatste 4 jaar voor zijn huwelijk heeft hij toch doorgebracht in de veel 'chiquere' buurt.van de Belliardstraat.Misschien bewijst deze keuze aan dat hij liever omgaat met de gewone volksmens dan met de deftige types.

 

 

Hierboven map Brussel 1882 - B1 bakkerij van Henri Bettens in de Hoogstraat 136 - B2 locatie van de bakkerij van Marie Louise Bettens en Laurent Krokaert. (De steegjes waren te klein om aangegeven te worden op het stadsplan - vergelijk met de Poppkaart hieronder)

 

 

Hierboven: Poppkaart 1866 - links de Hoogstraat met de locatie van de bakkerij in de Hoogstraat 136.Links van de bakkerij het Saint-Crépinsteegje.

 

Hieronder: Almanach du Commerce Bruxelles 1881

 

 

Twee huizen naast de bakkerij van Henri bevindt zich het gebouw van de zusters van Saint-Vincent-de-Paul.In 1833 wordt er op dit adres een instituut voor doofstommen en blinden gesticht.Het instituut verhuist later naar de Poststraat en het wordt daarna een tehuis voor wezen.In 1850 laten de broeders een porseleinkaart maken van hun pensionnaat.Het gebouw staat er nu nog altijd en onder andere Sociaal Brussel online heeft er een onderkomen.Links naast het pensionaat worden opde kaart ook de huizen met nummer 136 en 138 afgebeeld.Henri Bettens neemt 38 jaar na de uitgave van de porseleinkaart de bakkerij van Louis Vandeweghe in het huis uiterst links over.Onder de porseleinkaart een foto van de gebouwen nu.

 

 

 

 

De gebouwen hebben nog dezelfde structuur als op de porseleinkaart.Links de bakkerij met nog altijd een plat dak.Het huis ernaast is wat hoger en heeft een zadeldak.Het voormalig instituut is weinig van uiterlijk veranderd.

 

De nummering van de drie gebouwen is nu 146-148-150.Al in 1890 verandert het huisnummer van de bakkerij in 142.In 1893 krijgt het huis nummer 144 en vanaf 1895 nummer 146, het huidige nummer.

 

Hoogstraat 146 en 148 - zomer 2013

 

Enkele  postkaarten van de Hoogstraat tussen 1900 en 1910

 

 

 

 

 

 

Hierboven: Het kruispunt van de Hoogstraat met de het einde van de Zuidlaan en het einde van de Waterloolaan.Links de herberg van Lhost-Borné en rechts die van J. Deproost.

 

Henri Bettens en Maria Wauters krijgen twee zonen.Op 11 mei 1889 wordt Laurent Henri geboren, die de voornamen van zijn grootvader en vader krijgt en op 16 januari 1891 Jean Louis.

 

 

 

   

    

 

 

Hierboven: Laurent Henri Bettens (1889) en Jean Louis Bettens (1891)

Naar de mode van die tijd dragen ze als kleine jongentjes ook meisjeskleren.

 

Hieronder: Jean en Laurent Bettens.Ze zijn nu oud genoeg voor jongenskledij.

 

 

 

Hieronder: links Laurent en rechts Jean Bettens.

 

 

 

Rond 1890 komt Joanna Rosalia Bettens, die al een aantal jaar bij haar zus Marie Louise en schoonbroer Laurent Krokaert in de bakkerij in de Kleine Karmelietenstraat heeft gewerkt, naar de bakkerij in de Hoogstraat.Ze is de jongste zus van Henri en ze blijft er wonen en werken tot aan haar huwelijk in juni 1894.

 

In 1905 verhuist Henri naar de Vanderkinderestraat in Ukkel.Op 22 novembr 1905 is hij in Meise getuige bij het huwelijk van Maria Catharina Bettens, de dochter van zijn broer Joannes Franciscus, die al in 1884 overleed, met Joannes De Waet.Er wordt in de akte al vermeld dat hij rentenier is in Ukkel.

 

 

 

Hij blijft echter ook vermeld als uitbater van de bakkerij in de Hoogstraat en ook in de Vanderkinderestraat wordt hij als bakker vermeld.Hij verhuist dus met zijn gezin naar Ukkel maar blijft de bakkerij uitbaten.Hij heeft voldoende verkoopsters, bakkersjongens en -gasten in dienst om de bakkerij te laten draaien zonder dat hij zelf moet aanwezig zijn iedere dag.

 

Hieronder: vermelding van Henri in de Almanach du Commerce van 1914

 

 

 

Hij blijft uitbater tot hij in 1925 de bakkerij overlaat aan Charles Soetaers.Hij is dan 65.In 1905 is ook zijn zus Marie Louise die dan al een viertal jaar weduwe is, bij Henri en zijn gezin komen wonen in de Vanderkinderestraat 486 in Ukkel.

 

Hieronder: Almanach du Commerce Bruxelles 1907 Vanderkinderestraat Ukkel

 

 

 



De afstand tussen de bakkerijvan Henri Bettens en zijn privéadres is ongeveer  3,5 km

 



 

 

Henri blijft de bakkerij uitbaten tot 1924 en laat ze dan over aan Charles Soetaers.Zijn zus Marie Louise die bij hem woont in Ukkel overlijdt in 1926 en zelf overlijdt Henri op 13 november 1936 op 76-jarige leeftijd in Hoeilaart.Hij heeft dus heel wat jaren kunnen rentenieren.Geen van zijn beide zonen volgt hem op als bakker.

 

 

 

Laurent Henri, de oudste zoon van Henri Bettens krijgt in 1912 één dochter, Germaine.Ze overlijdt in 2000.

 

De jongste,Jean Louis krijgt één zoon die hij de naam Henri geeft, naar zijn vader.Henti huwt met Marie José Thielens uit Izegem en ze krijgen samen twee kinderen, een zoon Paul en een dochter Claudine.

  

In het volgende deel volgen we Joanna Rosalia Bettens, de jongste van de vijf Bettenszusters.